تست قند، بدون سوزن، بدون خونگیری
سنسورهای پایش مداوم قند (CGM)، نوعی از تکنولوژی هستند که بدون نیاز به سوزن و خونگیری، به صورت خودکار و متناوب قند را اندازه‌گیری کرده و نمایش می‌دهند. این سنسورها علاوه بر نشان دادن قند لحظه‌ای، روند تغییرات قند را نیز در طول شبانه‌روز به شما گزارش خواهند داد.
سوالات متداول
CGM (پایش مداوم قند) چیست و چگونه کار می‌کند؟
سیستم‌های CGM تکنولوژی پیشرفته‌ای هستند که در طول شبانه روز بدون نیاز به خونگیری و به طور خودکار، قند شما را اندازه گیری می‌کنند. سیستم‌های CGM دارای یک سنسور گلوکز هستند که در زیر پوست قرار می‌گیرد و مداوم سطح قند در مایع میان بافتی را اندازه می‌گیرد. بخش دیگر این سیستم یک فرستنده است که در فواصل زمانی مشخص میانگین قندهای اندازه‌گیری شده را ثبت کرده و به یک گیرنده که می‌تواند تلفن همراه شما باشد مخابره می‌کند. این سیستم‌ها برخلاف روش‌های سنتی اندازه گیری قند خون می‌توانند علاوه بر قند لحظه‌ای، شما را از روند و الگوهای تغییرات سطح قندتتان در طی زمان مطلع کنند. ارائه‌ی تصویر کامل‌تری از وضعیت قندتان، به شما اجازه می‌دهد که تاثیر هریک از فعالیت‌های خود را بر روی سطح قندتان ارزیابی کرده و تصمیمات موثرتری برای مدیریت دیابتتان اتخاذ کنید.
آیا خوانش‌های سنسور پایش مداوم قند با خوانش‌های دستگاه تست قندخون (گلوکومتر) یکسان هستند؟
خیر، این دو عدد لزوما یکسان نیستند ولی تفاوت میان این دو عدد دارای حدود تعریف شده‌ای است.
سنسورهای پایش مداوم قند، میزان قند مایع میان بافتی را اندازه گیری می‌کنند (این مایع سلول‌ها و بافت‌های بدن را احاطه می‌کند). در حالی که دستگاه‌های تست قند خون، میزان قند در جریان خون مویرگی را می‌سنجند.
به طور طبیعی قند از مویرگ به مایع میان بافتی انتشار می‌یابد. بنابراین تغییرات در سطح قند خون معمولا با تاخیر 5 الی 15 دقیقه‌ای در قند مایع میان بافتی نمایان می‌شود؛ به همین دلیل اگر هم زمان، قند خونتان را با قند اندازه گیری شده توسط سنسور مقایسه کنید، ممکن است این دو عدد لزوما یکسان نباشند چون اندازه گیری قند در دو محیط مختلف انجام می‌گیرد. این تفاوت به خصوص زمانی که تغییرات سریعی در قند خون رخ می‌دهد، مثلا پس از صرف غذا، تزریق انسولین یا فعالیت جسمی بیشتر می‌شود.
اما توجه داشته باشید که اختلاف بین عدد سنسور (قند مایع میان بافتی) و دستگاه تست قند (قند خون) در محدوده خاص و مطابق با استانداردهای بین المللی کاملا مورد تایید می‌باشد:
این اختلاف در صورتی که زمان سنجش، علامت فلش کنار عدد در سنسور افقی باشد، در محدوده کمتر از 20% کاملا طبیعی محسوب می‌شود.
چرا ممکن است اعداد قند نمایش داده شده در روز اول کمتر از مقدار واقعی قند خون باشند؟
خوانش‌های سنسورهای CGM ممکن است در روز نخست نصب، به خصوص در ساعات اولیه کمی پایین‌تر از میزان واقعی قند خون باشند که به دلیل سازگاری بدن در پاسخ به ورود جسم خارجی بوده، کاملا طبیعی می‌باشد و بسته به بدن هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. دقت سنسورهای CGM پس از این زمان به میزان مناسب می‌رسد.
در شرایط زیر مقایسه را انجام ندهید:
- در روز اول نصب سنسور: میزان خطا در سنسورهایی که به‌تازگی نصب شده‌اند بیشتر است، اما دقت سنسورهای پایش مداوم قند پس از 24 ساعت نخست بهبود پیدا می‌کند.
- زمانی که سرعت تغییرات در سطح قند زیاد است: از آنجایی که تغییرات سطح قند در خون سریع‌تر از مایع میان‌بافتی نمود پیدا می‌کند، مقایسه‌ی این دو عدد در چنین شرایطی دشوار است. پس از ثابت شدن سطح قند، دقت سنسور مجدداً افزایش می‌یابد.
- زمانی که سنسور تحت فشار است: هر چیزی که به سنسور شما فشار وارد کند خوانش‌های آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هر زمانی که فشار از روی سنسور برداشته شود، دقت آن به حالت عادی برمی‌گردد.
- مقایسه‌ی اعداد خوانش‌شده توسط سنسور با قند خون را طی چندین ساعت و با خوانش‌های متعدد انجام دهید. هنگام این کار در ذهن داشته باشید که اعداد خوانده‌شده توسط سنسور که تا 20% با عدد قند خون اختلاف داشته باشند دقیق محسوب می‌شوند. در صورتی که خوانش‌های CGM به‌طور مداوم و با اختلاف بیش از 20% بالاتر یا پایین‌تر از عدد قند خون باشند، ممکن است سنسور شما دچار اشکال شده یا بسته به نوع آن نیاز به کالیبراسیون داشته باشد.
آیا برای بررسی دقت سنسور باید از دستگاه تست قند خون (گلوکومتر) استفاده کرد؟
اگر از سنسورهایی استفاده می‌کنید که دارای تاییدیه بین المللی برای تنظیم دوز انسولین و تصمیم درمانی هستند، نیازی به استفاده از دستگاه تست قند خون وجود ندارد و می‌توانید با اطمینان خاطر به دقت سنسور اعتماد کنید.
نکته: تنها در شرایطی قندتان را با دستگاه تست قند خون اندازه‌گیری کنید که عدد نشان داده شده در سنسور با حال جسمانی شما مطابقت نداشته باشد، و یا فلشی در کنار عدد قند لحظه‌ای سنسور نشان داده نشود، در این شرایط به عدد دستگاه تست قند خون اعتماد کنید.
حتما توجه داشته باشید که در زمان تست قند خون، هم از دستگاه دقیق و معتبری استفاده کنید و هم اصول استاندارد (مثل تمیز بودن دست، فشار ندادن انگشت، و … ) را رعایت کنید. ضمنا فراموش نکنید که در زمانی که فلش کنار عدد قند سنسور صاف است می‌توان آن را با قند خون مقایسه کرد و در نظر داشته باشید که اگر در این زمان قند سنسور و قند دستگاه تست قند خون اختلافی کمتر از 20% داشته باشند، همچنان می‌توان به دقت سنسور اعتماد کرد.
آیا می‌توان حین استفاده از سنسور دوش گرفت یا شنا کرد؟
سنسورهای CGM مقاوم به آب هستند، بنابراین می‌توانید در زمان استفاده از آن‌ها با خیال راحت به حمام بروید. شنا کردن در زمان استفاده از سنسور نیز بدون مانع است، اما دقت داشته باشید عمق و مدت زمانی که سنسور قرار گرفتن در زیر آب را تحمل می‌کند بسته به نوع سنسور متفاوت است. لازم است بدانید که عملکرد بلوتوث در آب دچار اختلال می‌شود، پس در زمان شنا تلفن همراه‌تان را درنزدیکی خود نگه داشته، و در نظر داشته باشید که برای ارسال اطلاعات سنسور به گیرنده لازم است خارج از آب باشید.
آیا ورزش کردن در زمان استفاده از سنسور امکان پذیر است؟
ورزش کردن در زمان استفاده از سنسورهای CGM مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما دقت داشته باشید که تعریق زیاد یا تکان‌های شدید ناشی از ورزش‌های سنگین می‌تواند باعث شل شدن چسب سنسور شود. شل شدن سنسور یا خارج شدن نوک سنسور از پوست باعث خوانش‌های نادرست یا از کار افتادن سنسور می‌شود. می‌توانید برای کمک به اتصال سنسور از چسب‌های محافظ سنسور استفاده کنید. می‌توان در زمان ورزش به طور موقت سنسور را با باندهای غیرچسبی یا بازوبندهای نگه دارنده‌ی سنسور در جای خود محکم کرد، اما دقت داشته باشید که موضع نصب سنسور نباید تحت فشار قرار بگیرد.
آیا می‌توان با سنسورهای CGM به کوه‌نوردی رفت؟
ممانعتی برای کوه‌نوردی‌های معمول در زمان استفاده از سنسور وجود ندارد؛ اما پیش از صعود به قله‌های مرتفع، به ارتفاع عملکردی سنسور مورد استفاده‌ی خود دقت داشته باشید. همچنین لازم است از سنسور در برابر یخ زدگی و قرار گرفتن در محدوده‌ی دمایی خارج از تحمل سنسور (با توجه به توصیه شرکت سازنده آن) محافظت کنید.
آیا می‌توان از سنسورهای CGM در زمان تصویربرداری‌های پزشکی استفاده کرد؟
غالب شرکت‌های تولید کننده‌ی سنسورهای CGM توصیه می‌کنند که پیش از پروسه‌های رادیولوژی مثل عکس برداری با اشعه‌ی X، CT اسکن، MRI، و پروسه‌های درمانی مثل دیاترمی حتما سنسور را جدا کنید و بعد از اتمام آن سنسور جدیدی را جایگزین کنید. قرار گرفتن در معرض اینگونه شرایط می‌تواند موجب آسیب به اجزای سنسور و از کار افتادن آن یا ثبت خوانش‌های نادرست توسط سنسور شود.
آیا می‌توان از سنسورهای CGM در فرودگاه یا حین پرواز استفاده کرد؟
فلزیاب‌های مورد استفاده در فرودگاه‌ها اختلالی در عملکرد سنسورهای CGM ایجاد نمی‌کنند. اما سنسور شما نباید در معرض اشعه‌ی X یا امواج رادیویی میلی‌متری که در اسکنرهای کل بدن و اسکنرهای بازرسی بار استفاده می‌شوند قرار بگیرد. این اسکنرها می‌توانند باعث آسیب به سنسور یا کاهش دقت آن شوند. لذا به خاطر داشته باشید که سنسورهای استفاده نشده خود را در چمدان نگدارید و آن‌ها را در ساک دستی حمل کنید. اگر در مورد نوع اسکن امنیتی که شما و سنسورتان از آن عبور می کنید شک دارید، پیش از اقدام افسر امنیتی برای بازرسی، وی را مطلع کرده و درخواست کنید که نوع دیگری از بازرسی برای شما انجام شود.
قرار گرفتن در محدوده ارتفاع پرواز هواپیماهای تجاری معمول اختلالی در عملکرد سنسور ایجاد نمی‌کند اما بهتر است پیش از سفر، قوانین شرکت هواپیمایی در مورد استفاده از بلوتوث یا NFC را مطالعه کرده و مطابق آن برنامه‌ریزی کنید.
آیا سنسور CGM می‌تواند باعث آسیب یا واکنش‌های پوستی شود؟
نصب سنسورهای CGM می‌تواند موجب خون‌ریزی یا کبودی در محل شود؛ این خون‌ریزی باید با اعمال فشار ملایم در عرض چند دقیقه متوقف شود، در صورت تداوم خون‌ریزی لازم است سنسور را جدا کرده و سنسور جدیدی را در موضع دیگری نصب کنید. در برخی افراد چسب سنسور می‌تواند باعث بروز واکنش‌های حساسیتی شود که با التهاب، تورم و خارش در پوست زیر سنسور و اطراف آن بروز پیدا می‌کند. در چنین شرایطی لازم است پیش از ادامه‌ی استفاده از سنسور با پزشک خود مشورت کنید.
به منظور پیشگیری از آسیب‌های احتمالی لازم است مراحل نصب سنسور را مطابق با دستورالعمل سازنده به دقت طی کنید. در نظر داشتن موارد زیر نیز می‌تواند کمک کننده باشد:
- موضع نصب سنسور به خوبی تمیز شده باشد: به این منظور می‌توانید پیش از نصب موضع را با صابون بدون مرطوب کننده و غیر معطر بشویید. در نظر داشته باشید که همیشه پس از برداشتن سنسور از روی پوست باقی مانده مانده‌ی چسب آن را به طور کامل از روی پوست پاک کنید.
- برای نصب سنسور جدید هر بار موضع متفاوتی را انتخاب کنید: بعد از هر دوره استفاده ، پیش از نصب سنسور در ناحیه‌ای که سنسور قبلی روی آن قرار داشته است، حداقل ده روز به موضع استراحت دهید.
- سنسور را روی پوست خشک نصب کنید: نصب سنسور را بلافاصله پس از استحمام یا در محیط‌های مرطوب مثل دستشویی یا حمام انجام ندهید.
- پوستتان را برای نصب سنسور آماده کنید: در صورت نیاز موهای موضع نصب سنسور را بتراشید و از لوسیون‌ها و روغن‌ها روی پوست ناحیه نصب استفاده نکنید. در صورتی که پوست شما چرب است می‌توانید از لایه‌بردارهای ملایم برای شستشو استفاده کنید.
چگونه سنسورهای CGM را از پوست جدا کنیم؟
ابتدا به آرامی لبه‌های چسب را از روی پوست بلند کرده و سپس سنسور را با یک حرکت از روی پوست بردارید. چنانچه جدا کردن چسب مشکل و دردناک است می‌توانید با کمک پنبه چسب سنسور را به روغن بچه یا روغن‌های پوستی آغشته کرده و پس از 10 الی 15 دقیقه اقدام به جدا کردن آن نمایید. کشیدن ناگهانی سنسور برای جدا کردن آن می‌تواند موجب آسیب به پوست شود. در صورت باقی ماندن ذرات چسب پس از برداشتن سنسور، می‌توانید از آب گرم و صابون یا ایزوپروپیل الکل برای پاک کردن پوست استفاده کنید.
اگر سنسور پیش از اتمام دوره‌ی استفاده از پوست جدا شود چه باید کرد؟
سنسوری که به هر دلیل پیش از اتمام مدت استفاده از پوست جدا شود یا بیوفتد، قابل نصب و استفاده‌ی مجدد نیست و لازم است با سنسور جدیدی جایگزین شود. برای جلوگیری از شل شدن چسب سنسور لازم است مراحل آماده سازی پوست و نصب سنسور را مطابق توصیه سازنده طی کنید. دقت کنید که پوست موضع نصب آغشته به کرم یا لوسیون نباشد.
حتما پیش از نصب پوست ناحیه مورد نظر را بشویید، با الکل پاک کنید و اجازه دهید تا پیش از نصب سنسور کاملا خشک شود. اگر با رعایت این موارد همچنان با مشکل شل شدن سنسورتان مواجه هستید می‌توانید از چسب‌های محافظ سنسور کمک بگیرید.
