مدیریت مؤثر دیابت نیازمند آشنایی صحیح با ابزارهای مختلفی است که جهت پایش سطح قند استفاده می‌شوند. از جمله ابزارهای پرکاربرد در این زمینه می‌توان به سیستم‌های پایش مداوم قند (CGM) و دستگاه‌های اندازه‌گیری قند خون(BGM) اشاره کرد. اگرچه این دو ابزار در مدیریت دیابت حیاتی هستند اما عملکرد متفاوتی دارند و مزایا و محدودیت‌های آن ها عملکردشان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این مقاله به مقایسهی دقیق بین این دو سیستم می‌پردازد و به افراد مبتلا به دیابت کمک میکند انتخاب آگاهانه‌تری در مورد روش های پایش قند داشته باشند.
دستگاه‌های رایج اندازه‌گیری قند خون (BGM)
دستگاه اندازه‌گیری قند خون (BGM)یا گلوکومتر، دستگاه کوچکی است که سال‌هاست به عنوان ابزار استاندارد برای پایش سطح قند خون مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه در منزل و محیط های درمانی، برای تمامی گروه های سنی قابل استفاده است و میزان قند موجود در قطره خونی که اغلب از نوک انگشت فرد مبتلا به دیابت گرفته میشود را اندازه‌گیری کرده و عدد قند خون را به فرد نمایش می‌دهد. دستگاه های قند خون باید دارای استانداردهای لازم باشند. بهترین استاندارد جهانی برای دستگاه تست قند، ISO 15197 است یعنی دقت دستگاه مورد تائید می باشد و احتمال خطا با این دستگاه بسیار کم است.
دستگاه تست قند خون فریسنس
خرید آنلاین دستگاه تست قند خون Freesens
عملکرد BGMها به چه صورت است؟
برای اندازه‌گیری سطح قند خون با دستگاه اندازه‌گیری قند خون (گلوکومتر) لازم است که فرد نوک انگشت خود را با سوزن لنست (قلمی که مربوط به دستگاه می باشد) سوراخ کرده و میزان خون مورد نیاز را به نوار تستی که در دستگاه قرار گرفته است، وارد کند. دستگاه پس از اندازه‌گیری قند خون، نتیجه را نمایش خواهد داد.
سیستم‌های پایش مداوم قند (CGM) را بهتر بشناسیم
سیستم‌های پایش مداوم قند (CGM) به عنوان یک ابزار کلیدی و کارآمد به بهبود روند مدیریت دیابت کمک میکنند و استفاده از آن ها به افراد مبتلا به دیابت توصیه میشود. این سیستم‌ها در اوایل دهه 2000 معرفی شده و روی کار آمدند و امروزه استفاده از آن ها در سراسر دنیا رواج پیدا کرده است. برخلاف دستگاه‌های اندازه گیری قند خون (BGM) ، دستگاه پایش مداوم قند خون(CGM) ، به‌طور مداوم سطح قند مایع میان بافتی را در طول شبانه‌روز پایش میکند و در فواصل زمانی مشخص، عدد قند مایع میان بافتی را نشان می‌دهد. سیستم‌های CGM از یک سنسور کوچک تشکیل شده اند که در زیر پوست بدن قرار می‌گیرد. سنسور، داده های قند مایع میان بافتی را از طریق یک انتقال دهنده به گیرنده و یا به اپلیکیشن مربوط به سنسور مورد نظر که روی دستگاه های موبایل هوشمند نصب شده است، منتقل میکند. معیار میانگین تفاوت نسبی مطلق (MARD) عموما برای ارزیابی دقت دستگاه های CGM استفاده میشود. هرچه میزانMARD دستگاه پایین‌تر باشد، دستگاه از دقت بالاتری برخوردار است.
سنسور پایش مداوم قند خون CGM
خرید آنلاین سنسور سایبایونیکس - SIBIONICS GS1
عملکرد CGMها به چه صورت است؟
سنسور CGM، سطح قند خون را اندازه‌گیری نمی‌کند بلکه سطح قند را در مایع میان بافتی (مایع اطراف سلول‌ها) مورد ارزیابی قرار می‌دهد. این سیستم ها، اطلاعات قند مایع میان بافتی را به صورت مداوم اندازه‌گیری کرده و نیاز به استفاده از دستگاه های گلوکومتر و سوراخ کردن مکرر انگشتان را کاهش میدهند. سنسورهای پایش مداوم قند (CGM) با پایش مداوم قند لحظه ای، گزارش کاملی از وضعیت قند افراد در طول شبانه روز در فواصل زمانی مشخص ارائه داده و نیز این موقعیت را در اختیار کاربران قرار میدهند که بتوانند وضعیت قند و نوسانات آن را پایش کرده و از احتمال افزایش یا کاهش قند خود مطلع بشوند. این سنسور ها، روند تغییرات سطح قند را در زمان‌ها و حالت‌های متفاوت اعم از قبل یا بعد از غذا، حین خواب و فعالیت‌های بدنی به خوبی نشان می دهند و به افراد مبتلا به دیابت در درک این امر که عوامل متعدد مانند غذا، ورزش، داروها و … چگونه و به چه میزان روی سطح قند تأثیر می‌گذارند، کمک میکنند. هم چنین پزشکان می تواند با بررسی گزارش های تحلیلی و روند تغییرات قند افراد، از چگونگی مدیریت دیابت آن ها اطلاع حاصل کنند و تصمیم های درمانی صحیح تر و دقیق تری را اتخاذ نمایند. اغلب سیستم‌ها CGM قابلیت ارسال آلارم در مواقع کاهش یا افزایش بیش از حد قند را دارند که این امر می‌تواند در جلوگیری از وقایع خطرناک در افراد مبتلا، بسیار تاثیرگذار باشد و در صورت افزایش یا کاهش بیش از حد سطح قند، فرد و نزدیکان او مطلع خواهند شد.
نقش CGM ها در مدیریت دائم سطح قند:
بیمارانی که نیاز به پایش مداوم سطح قند دارند، مانند افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و یا بیمارانی که در معرض خطر افت یا افزایش ناگهانی قند خون هستند از مهم‌ترین کاربران سیستم پایش مداوم قند به حساب میآیند. ویژگی های مطلوب سنسور CGM روند پایش قند را ساده کرده و به بیماران حساس کمک می کند تا به بهترین شکل ممکن، سطح قند خود را در محدوده هدف (طبیعی) قرار بدهند و از نوسانات شدید قند پیشگیری کنند.
مزایای استفاده ازCGM:
کودکان دیابتی، زنان باردار مبتلا به دیابت، افراد دیابتی مسن و … معمولاً نیازمند پایش مداوم سطح قند خود به صورت مستمر هستند. از آنجاییکه استفاده از دستگاه های گلوکومتر(BGM) نیازمند سوراخ کردن نوک انگشت است، ممکن است استفادهی مکرر از آن ها تجربهی دردناک و ناخوشایندی را برایشان بوجود آورد. از این رو استفاده از سنسور قند خون بدون درد (CGM)، علاوه بر اینکه منجر به کاهش دفعات خون‌گیری از نوک انگشتان میشود، می‌تواند به صورت مستمر و در طول شبانه روز اطلاعات دقیقی را از وضعیت قند به فرد، نزدیکان و تیم پزشکی ارائه بدهد.
مقایسه دستگاه تست قند خون BGM و سیستم پایش مداوم قند CGM
- زمان تاخیر: دستگاه های رایج اندازه گیری قند خون(BGM)، قند خون مویرگی را اندازه گیری میکنند. این در حالیست که سنسور های پایش مداوم قند، قند مایع میان بافتی را نشان می دهند. قند خون و قند مایع میان بافتی در بسیاری از موارد اختلاف ناچیزی با هم دارند. این اختلاف معمولا پس از 5 الی 15 دقیقه کاهش می یابد ولی در مواقعی که فرد دچار نوسانات شدید قند( افزایش یا کاهش شدید قند خون) میشود، اختلاف بین قند خون و قند مایع میان بافتی افزایش مییابد. به عبارتی تغییرات سریع قند پس از یک وعده غذایی یا در حین ورزش می‌تواند باعث اختلاف بین اندازه‌گیری‌های گلوکز خون با BGM و سطوح قند نشان داده شده توسط دستگاه هایCGM شود. این “زمان تأخیر” ممکن است باعث سردرگمی بیمارانی بشود که از تفاوت‌های موجود آگاهی ندارند. بنابراین، ضروری است که بیماران از این میزان تأخیر آگاه باشند.
- نشان دادن روند تغییرات قند: CGM، روندی از تغییرات قند را در اختیار کاربر قرار می دهد و به فرد کمک میکند تا بتواند عملکرد بهتری در کنترل قندهایش داشته باشد. از طرفی پزشک نیز با بررسی این تغییرات تصمیم های درمانی موثرتری را اتخاذ مینماید. ولی BGM، قند خون را در همان لحظهی مشخص اندازه گیری میکند و روندی از تغییرات قند فرد، ارائه نمیدهد.
- کاهش تعداد دفعات سوراخ کردن انگشت: سوراخ کردن مکرر انگشت با دستگاه های BGM می‌تواند دردناک باشد و باعث تحریک پوست شود. این امر ممکن است برای برخی گروه‌های حساس مانند کودکان، نوجوانان، بیماران ذهنی و سالمندان آزار دهنده باشد و فرآیند مدیریت دیابت را برای آن ها با چالش رو به رو کند. در حالیکه استفاده از سنسور قند خون بدون درد (CGM)، نیاز به سوراخ کردن مکرر انگشت را کاهش می‌دهد. لازم به ذکر است برخی از دستگاه‌های CGM نیازمند کالیبراسیون دوره‌ای با دستگاه‌های BGMهستند و این مسأله ممکن است برای فرد دشوار باشد.
- هزینه: دستگاه‌های BGM در مقایسه با سیستم‌های CGM مقرون به صرفه تر هستند.
