دیابت نوع ۱ یک بیماری مزمن است که میلیون ها نفر در سراسر جهان با آن زندگی می کنند. اما متأسفانه، حجم عظیمی از اطلاعات و تصورات نادرست و باورهای قدیمی پیرامون این بیماری وجود دارد. این باورهای اشتباه، نه تنها بار روانی و اجتماعی بیماری را برای افراد مبتلا و خانواده هایشان افزایش می دهند، بلکه می‌توانند منجر به قضاوت های نادرست اجتماعی و حتی تصمیم گیری‌های غلط درمانی شوند.
دانش درست درباره دیابت نوع یک، اولین و مهم ترین ابزار در توانمند سازی بیماران است. بر خلاف تصور رایج، دیابت نوع ۱ یک بیماری ناشی از سبک زندگی ناسالم یا انتخاب های غلط غذایی نیست؛ بلکه یک بیماری خود ایمنی است که در آن، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های تولیدکننده انسولین) سلول های بتا) در پانکراس حمله کرده و آنها را از بین می برد. از آنجایی که بدن دیگر قادر به تولید این هورمون حیاتی نیست، نیاز به استفاده از انسولین الزامی است. در ادامه به بررسی و رد مهم ترین باورهای نادرست در مورد دیابت نوع یک می‌پردازیم.
دلیل وجود بسیاری از اشتباهات متداول درباره دیابت نوع یک از عدم درک مکانیسم اصلی خود ایمنی آن نشأت می گیرند. این افسانه ها اغلب منجر به سرزنش بیمار و تأخیر در تشخیص صحیح می شوند.
باور شماره 1: مصرف شکر یا رژیم غذایی ناسالم باعث ابتلا به دیابت نوع یک می شود.
این جمله شاید رایج ترین و آسیب زننده ترین باور اشتباه باشد. برخلاف دیابت نوع ۲ که عوامل محیطی و سبک زندگی در آن نقش مهمی دارند ، دیابت نوع ۱ یک بیماری کاملاً خود ایمنی است.
حقیقت علمی: دیابت نوع ۱ زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی، سلول‌های بتا در پانکراس را به عنوان یک مهاجم خارجی شناسایی کرده و آنها را تخریب می کند.
اعتقاد به اینکه مصرف شکر عامل دیابت نوع یک است، به انگ اجتماعی و قضاوت های آزاردهنده دامن می زند، به طوری که اغلب افراد مبتلا به دیابت زمانی که به دلیل رژیم غذایی شان مورد سؤال قرار می گیرند، احساس شرم و گناه می کنند.
باور شماره 2 : دیابت فقط در دوران میانسالی بروز می‌کند.
دیابت نوع ۲ که به مقاومت به انسولین مرتبط است، اغلب در افراد بالای ۴۵ سال یا میانسالان تشخیص داده می شد. همین موضوع باعث شده است تا بسیاری از مردم گمان کنند که ابتلا به دیابت، یک پیامد اجتناب ناپذیر با افزایش سن است و جوانان یا کودکان از آن مصون هستند.
حقیقت علمی: برخلاف این باور، اگرچه دیابت نوع 1 در هر سنی قابل تشخیص است، اما بیشترین موارد ابتلا به آن در دوران کودکی و نوجوانی رخ می دهد.
باور شماره 3: با رشد کودک یا استفاده از پمپ انسولین، دیابت نوع ۱ درمان می شود.
یکی از آرزوهای رایج این است که کودک با افزایش سن، بتواند بیماری خود را پشت سر بگذارد. همچنین، با ظهور فناوری های پیشرفته مانند پمپ های انسولین، برخی تصور می کنند که این دستگاه ها به معنای پایان کامل بیماری هستند.
حقیقت علمی: دیابت نوع ۱ یک بیماری مزمن و مادام العمر است. انسولین‌درمانی (اعم از تزریق با پمپ) از مهم ترین عوامل در فرآیند مدیریت دیابت است که برای ادامه حیات لازم است، اما به منزله “درمان بیماری خود ایمنی” نیست.
با این حال موفقیت های چشمگیر در مدیریت دیابت نوع ۱، به ویژه در دهه های اخیر، بسیاری از پیش فرض های منفی درباره این بیماری را از بین برده است.
باور شماره 4: افراد دیابتی نمی توانند مانند دیگران زندگی کنند یا عمر کوتاهی دارند.
این باور اغلب بر اساس آمار و روش های درمانی قدیمی شکل گرفته است. در سال های دور، با توجه به نبود امکانات و تجهیزات کافی، امید به زندگی در افراد مبتلا به دیابت به طور قابل توجهی پایین بود.
حقیقت مدرن: امروزه، به لطف پیشرفت های چشمگیر در انسولین ها، دستگاه های پایش مداوم قند (CGM) و پمپ های انسولین، امید به زندگی افراد مبتلا به میزان چشمگیری بهبود یافته و در حال نزدیک شدن به جمعیت عمومی است.
باور شماره 5: دیابتی ها باید از تمام کربوهیدرات ها دوری کنند و رژیم غذایی بسیار محدودی دارند.
این باور غلط ناشی از درکی ساده انگارانه از تأثیر کربوهیدرات بر قند خون است. با اینکه کربوهیدرات ها بر قند خون تاثیر می گذارند، حذف کامل آن ها نه تنها ضروری نیست، بلکه می تواند رژیم غذایی را خسته کننده و مدیریت دیابت را پیچیده کند.
حقیقت علمی: مدیریت مدرن دیابت بر اصل شمارش کربوهیدرات و انعطاف پذیزی غذایی استوار است. این تکنیک به فرد امکان می دهد تا دوز انسولین کوتاه اثر خود را متناسب با میزان کربوهیدرات مصرفی در هر وعده تنظیم کند.
باور شماره 6 : هرگونه تاری دید نشانه آسیب دائم چشم است.
بسیاری از مبتلایان، به محض تجربه تاری دید، دچار وحشت می‌شوند و تصور می کنند که این نشانه شروع عوارض شدید چشمی است.
توضیح تاری دید موقت: وقتی سطح قند خون به سرعت تغییر می کند، غلظت قند در مایعات بدن تغییر کرده و این امر ممکن است منجر به تاری دید موقت شود. در مقابل، رتینوپاتی دیابتی آسیبی دائمی است که در اثر قند خون بالا و کنترل نشده در طولانی مدت به رگ های خونی شبکیه وارد می‌شود.
باور شماره 7: افراد دیابتی به هیچ عنوان مجاز به انجام جراحی لیزیک (LASIK) نیستند.
در گذشته، به دلیل نگرانی ها در مورد بهبود زخم و خطر عفونت، جراحی‌های انکساری چشم برای افراد مبتلا به دیابت توصیه نمی شد.
حقیقت مدیریت شده: امروزه، بسیاری از افراد مبتلا به دیابت با کنترل دقیق قند خون و طبق نظر پزشک، جراحی های چشمی برای برداشتن عینک را ایمن انجام می دهند.
شرایط حیاتی برای لیزیک: پزشکان برای تأیید صلاحیت، بر کنترل قند خون و A1C تأکید دارند. دیابت کنترل نشده می تواند پاسخ ایمنی بدن را تضعیف کرده، روند بهبود زخم قرنیه را کند سازد و خطر عوارضی مانند عفونت را افزایش دهد. بنابراین افراد مبتلا به دیابت با شرط مدیریت صحیح قند خون می توانند اعمال جراحی چشمی را انجام دهند.
افراد مبتلا به دیابت می‌توانند عمل لیزیک انجام دهند؟
پایان دادن به قضاوت ها و آغاز زندگی بهتر
مبارزه با باورهای اشتباه درباره دیابت نوع یک، تنها یک چالش اطلاعاتی نیست، بلکه یک تلاش برای بهبود سلامت روانی و جسمی افراد مبتلا به دیابت است. درک اینکه دیابت نوع یک، یک حالت خود ایمنی است که نمی توان آن را با اراده قوی یا تغییر رژیم غذایی درمان کرد، اولین گام برای پایان دادن قضاوت های ساده انگارانه درباره غذا و سبک زندگی است.
با پیشرفت های انجام شده در حوزه دیابت، که شامل استفاده از انسولین‌های مدرن، سنسورهای پایش مداوم قند و سیستم های تزریق انسولین با پمپ است، افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ می توانند نه تنها طول عمر تقریباً عادی داشته باشند، بلکه زندگی کاملاً فعال و رضایت بخشی را تجربه کنند. کلید موفقیت، آموزش مستمر، ارتباط نزدیک با تیم مراقبت‌های دیابت و پذیرش این واقعیت است که دانش دقیق، قدرت مدیریت و زندگی خوب را به فرد مبتلا به دیابت می بخشد.
آیا دیابت نوع ۱ مسری است؟
خیر، دیابت نوع ۱ یک حالت خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول های تولیدکننده انسولین حمله می کند و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود.
آیا می توانم از تزریق انسولین صرف نظر کنم و به جای آن داروی گیاهی بخورم؟
خیر، از آنجا که در دیابت نوع ۱ بدن تولید انسولین را متوقف می کند، تزریق انسولین برای بقا، مدیریت قند خون و جلوگیری از عوارض حاد مانند کتو اسیدوز دیابتی ضروری است.
اگر در بزرگسالی (مثلاً ۳۵ سالگی) مبتلا به دیابت شدم، آیا حتماً دیابت نوع ۲ دارم و به استفاده از انسولین نیازی ندارم؟
لزوماً خیر، با اینکه عمده افراد مبتلا به دیابت نوع یک کودکان و نوجوانان هستند، با این حال دیابت نوع یک در هر سنی می تواند رخ دهد.
آیا افراد دیابتی می‌توانند جراحی لیزیک و یا جراحی زیبایی انجام دهند؟
بله، اما تنها در صورتی که دیابت آنها به طور دقیق کنترل شده باشد. کنترل ضعیف، خطربروز عفونت و کاهش روند بهبود زخم را به دنبال دارد.
