گفت‌وگو با دکتر سید عادل جاهد، فوق تخصص غدد و متابولیسم
۵۰ درصد از قندهایی که بیماران ثبت می‌کنند، قند واقعی و درست نیست!
فریرآسا طب با توجه به سابقۀ هفده‌ساله درحوزۀ تجهیزات پزشکی دیابت و دانش فنی و تجربی عمیق خود در حوزۀ مدیریت دیابت، با شناسایی چالش‌های فعلی پزشکان و افراد مبتلا به دیابت، درجهت مدیریت مناسب این بیماری، راهکار نوآورانۀ «اسکن تحلیلی قندخون فریسنس» را ابداع کرده است. این سیستم جدید، برخلاف دستگاه‌های قندخون فعلی، تحلیلی دقیق و جامع از وضعیت کنترل قندخون افراد مبتلا به دیابت ارائه می‌دهد که می‌تواند به‌عنوان ابزاری کاربردی به کمک پزشکان و همچنین افراد مبتلا به دیابت بیاید. سیستم اسکن تحلیلی قندخون یک استاندارد جدید در مدیریت دیابت به شمار می‌آید که با تمرکز بر شاخص‌های جدید و استانداردهای روز دنیا، کاستی‌های اندازه‌گیری قندخون به روش فعلی را برطرف کرده و علاوه بر ارائۀ اطلاعات دقیق به‌صورت گزارش‌های حرفه‌ای، به پزشک در تحلیل وضعیت مدیریت دیابت بیمار کمک کرده و زمینه‌ساز تصمیم‌گیری درمانی بهینه و مؤثر خواهد بود.
دکتر سید عادل جاهد فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم، رئیس کمیته مشورتی علمی انجمن دیابت گابریت، دربارۀ شکل‌گیری ایدۀ طرح تحقیقاتی اسکن تحلیلی قندخون (iSGM) می‌گوید: طرح تحقیقاتی iSGM از دل نیازهایی برآمده است که منِ پزشک در کار خود احساس می‌کردم. ما پزشکان وقتی دیابت را درمان می‌کنیم، باید معیاری داشته باشیم که بگوییم شرایط قندخون بیمار چگونه است؛ این معیار در دنیا و در ایران، به‌صورت سنتی و با انجام اندازه‌گیری قندخون توسط خود بیمار انجام می‌شد.
بیمارانی که با این روش قندخون خود را اندازه‌گیری می‌کردند، با مشکلاتی روبه‌رو بودند. برای مثال: برخی از بیماران قندهایی را ثبت می‌کردند که عدد خوبی داشت، اما در کنترل قند سه ماه این عدد خوب نبود. تقریباً ما پزشکان به‌طور مرتب با این چالش روبه‌رو بودیم. گاهی بیمار قند را دقیق ثبت می‌کرد، اما دفترچه یادداشت خود را فراموش می‌کرد و یا ما پزشکان فرصت بررسی دقیق اطلاعات دفترچه را نداشتیم و بعضی از پزشکان از این بررسی اطلاعات منصرف می‌شدند. خلاصه پزشکی که درمان دیابت انجام می‌داد، حس می‌کرد در ارائۀ اطلاعات قندخون بیمار با مشکلاتی روبه‌روست؛ چه این مشکلات به پزشک و شلوغی مطب مربوط می‌شد، چه به بدقولی، سواد پایین و احساس خجالت بیمار و… . درهرصورت سعی کردیم برای حل این مشکلات راه‌حلی پیدا کنیم.
برای حل این مشکلات اپلیکیشنی با پشتیبانی شرکت تجاری فریرآسا طب، که سال‌ها در حوزۀ توزیع تجهیزات پزشکی فعال است، طراحی شد.
طراحی این اپلیکیشن توسط تیمی از مهندسان کاربلند، در کنار پزشکانی که نیاز را حس می‌کردند، آغاز شد. این اپلیکیشن نیز مانند سایر طرح‌ها در شروع خود با مشکلاتی روبه‌رو بود، که ما ایرادات آن را مرحله‌به‌مرحله برطرف کردیم. وقتی اپلیکیشن شکل گرفت، زمان آن رسید که حاصل چیزی را که کاشته بودیم، ببینیم. برای اینکه بتوانیم بگوییم خطای کمی داشتیم و اگر خطایی بوده، متوجه شدیم و اصلاح کردیم و اینکه جامعه حرف ما را گوش بدهد، پروپوزالی تهیه کردیم. ما در محیط علم یاد گرفته‌ایم، درس داده‌ایم و درس گرفته‌ایم. قرار نیست هرکس هرآنچه گفت بگوییم بله؛ برای هر حرفی در محیط علمی باید دفاعی داشته باشیم تا بتوانیم نتیجۀ خوب بگیریم. ما روشی که مرسوم یک کار علمی است، اجرایی کردیم. نکتۀ جالب این بود که فریرآسا طب کنار تیم ایستاد. معمول این است که کمپانی‌های تجهیزات پزشکی می‌آیند و محصولی را تولید یا وارد می‌کنند و می‌خواهند آن را بفروشند و سود خود را بکنند؛ اینکه یک شرکت خصوصی که به دولت نیز وابستگی ندارد، چنین روندی را اجرایی کند، منطقی هم هست. ما با پشتیانی فریرآسا طب توانستیم طرحی تحقیقاتی را بنویسیم که در آن حدود بیست پزشک حضور داشتند. این پزشکان اکثراً از تهران و تعدادی هم از شهرهای مختلف دیگر بودند. بیماران مبتلا به دیابت را نیز وارد طرح کردیم. این طرح هیچ صدمه‌ای به بیماران نمی‌زد؛ یعنی امتحان خالص نبود که بیمار بگوید طرح را روی او امتحان کردیم. درواقع، طرح ارزیابی شده بود. ما خوب و بد طرح را دیده بودیم و فقط از بیماران درخواست کردیم که با اپلیکیشن شروع به کار کنند تا ببینم نتیجه چه می‌شود. دنبال این بودیم که ببینیم طرح ما چالش‌هایی را که با آن روبه‌رو بودیم برطرف می‌کند یا خیر.
با حضور تعدادی از بیماران، اجرای این طرح دو تا سه ماه طول کشید. دوستانی که کار کردند می‌دانند که انجام این کارها در گفتن آسان است، اما در اجرا چالش‌های بسیاری وجود دارد. با اینکه ما در ایران کار تیمی قوی نداریم، اما تیم ما با موفقیت جلو رفت و من شانس این را داشتم که جزو تیم علمی، در تیم برنامه‌ریزی حضور داشته باشم و در کنار دوستان و اساتیدم پروپوزال را بنویسیم، آن را اجرا کرده و نتایج را آنالیز کنیم. با توجه به نتایج باید بگویم حدود ۵۰درصد از قندهایی که بیماران می‌نویسند و پزشکشان آن‌ها را می‌بیند قند واقعی و درست نیستند و خیلی از آن‌ها متأسفانه به دلایل مختلفی، ساختگی و اشتباه هستند.
درواقع، پزشکان باید بدانند که یکی از دو عدد قندخونی که توسط بیمار ثبت شده غلط است. ما این موضوع را به روش علمی اثبات کردیم؛ روشی که خوشبختانه از سوی کنگرۀ ATTD نیز پذیرفته شد. کنگرۀ ATTD، بعد از کنگرۀ آمریکا، بزرگ‌ترین تجمع و گردهمایی مربوط به تکنولوژی‌های جدید در دنیای دیابت است. این کنگره یک بار در سال در اروپا برگزار می‌شود. دنیای دیابت، دنیای تجهیزات و دنیای تکنولوژی به‌سمت روش‌های جدیدتر در حرکت است. تلاش همگان این است که اندازه‌گیری گلکومتر، یعنی با سوزن‌زدن در انگشت را کنار بگذاریم. در دنیا می‌بینیم که چیزهایی مثلCGM و پمپ برای اندازه‌گیری قندخون به بازار آمده است و تکنولوژی در حوزۀ دیابت پیشرفت قابل توجهی داشته است. ما با اجرای طرح اسکن تحلیلی قندخون (iSGM) سعی کردیم به دنیا بگوییم که ما هم می‌دانیم تکنولوژی‌های جدیدتر، کارآمدتر و خوب‌تر هستند، اما تکنولوژی‌های جدید هزینۀ بسیاری می‌خواهند که ما می‌توانیم این هزینه را با اجرای طرحمان کاهش دهیم. در عنوان مقاله‌مان نیز نوشته‌ایم که ما می‌خواهیم از طرحمان برای کشورهایی که کم برخوردار هستند، استفاده کنیم. درواقع، می‌خواهیم که این طرح فقط برای ایران نباشد و از آن برای کشورهای در حال توسعه، کشورهای جهان دوم و یا جهان سوم نیز استفاده کنیم.
به‌هرحال، این کنگره جایگاه بسیار بالایی دارد و تا جایی که من می‌دانم، مقالات زیادی در آن از ایران ارائه نشده است؛ ما خوشحالیم که می‌توانیم طرحمان را در قالب یک مقاله، در اسفندماه، در این کنگره که امسال در ایتالیا برگزار می‌شود ارائه کنیم. مقالاتی که در کنگره ارائه می‌شود در کتابچۀ آن نیز منتشر خواهد شد که ارزش علمی بسیار بالایی دارد. درواقع، ایدۀ سادۀ اولیۀ ما با همت مهندسان و پزشکان باحوصلۀ کشور به نتیجه رسیده است و حال علاوه بر کشور، در منطقه و جهان نیز شنیده و دیده خواهد شد و من خوشحالم که در کنار این تیم بوده‌ام. درمجموع، پزشکان ما باید بدانند که این طرح می‌تواند دستاوردهای خوبی برای همگان داشته باشد. البته این طرح به اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی هم نیاز دارد که امید است همکاران پزشک ما در این راه به ما کمک کنند.
