بیماری دیابت، چه نوع یک و چه نوع یک، یکی از شایع ترین بیماری های مزمن در سراسر جهان است که مدیریت آن نیازمند توجه مستمر به سیستم های مختلف بدن است. برای بسیاری از افراد مبتلا به دیابت که از عیوب انکساری چشم(نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم) رنج می برند، برداشتن عینک و دستیابی به یک زندگی بدون وابستگی به وسایل کمک بینایی، چالشی بزرگ به حساب می آید.
در دهه های گذشته، دیابت یک منع پزشکی تقریباً مطلق برای انجام جراحی های اصلاح بینایی مانند لیزیک (LASIK) یا پی آر کی (PRK) محسوب می شد؛ این احتیاط به دلیل افزایش خطر عفونت و مشکلات مربوط به ترمیم زخم قرنیه بود. با این حال، در سایه پیشرفت‌های چشمگیر در تکنیک های جراحی لیزر و روش های مدیریت دیابت، دیدگاه پزشکی تغییر یافته است. تحقیقات کنونی نشان می دهد که در پاسخ به این پرسش که آیا یک فرد مبتلا به دیابت می تواند عمل لیزر چشم انجام دهد، پاسخ کوتاه “بله” است.
جراحیهای اصلاح بینایی، مانند لیزیک، از یک لیزر خاص برای تغییر شکل بافت گنبدی شکل شفاف جلوی چشم، یعنی قرنیه، استفاده می کنند. این تغییر شکل باعث می شود که نور به درستی روی شبکیه متمرکز شده و دید بهبود یابد. با این حال، باید تاکید کرد که موفقیت عمل لیزر چشم فرد مبتلا به دیابت به هیچ وجه تضمین شده نیست و کاملاً وابسته به مدیریت و کنترل قند خون و بیماری دیابت است. به عبارت دیگر، در حالی که دیابت به خودی خود یک منع مطلق نیست، فرآیند انتخاب بیمار برای جراحی لیزر در دیابت بسیار سخت‌گیرانه تر از عموم جامعه است.
ثبات بینایی قبل از لیزر: چرا کنترل قند خون حرف اول را می زند؟
یکی از مهم‌ترین عواملی که تعیین می کند فرد مبتلا به دیابت می تواند به طور ایمن جراحی لیزر انجام دهد یا خیر، پایداری بینایی او قبل از عمل است. این پایداری، ریشه در کنترل قند خون دارد.
پدیده اسمزی و تغییر نسخه عینک
زمانی که سطح قند خون در فرد مبتلا به دیابت به طور نامنظم نوسان می‌‌کند، بویژه زمانی که قند خون بالا است، این امر مستقیماً بر عدسی طبیعی چشم تأثیر می گذارد. سطح بالای گلوکز در مایع زلالیه و سایر مایعات چشم، باعث ایجاد فشار اسمزی و در نتیجه کشیده شدن آب به داخل عدسی چشم می شود. این جذب آب، منجر به تورم موقت عدسی می شود و شکل آن را تغییر می دهد.
از آنجایی که عدسی مسئول بخش بزرگی از تمرکز نور است، تغییر شکل آن باعث تغییر موقت در قدرت انکساری و نسخه عینک بیمار میشود، که معمولاً به صورت تاری دید یا تغییر در میزان نزدیک بینی یا دوربینی بروز می کند. این تغییرات می تواند از فردی به فرد دیگر غیرقابل پیش‌بینی باشد.
تضمین دقت جراحی
برای اینکه فرد مبتلا به دیابت جراحی لیزر موفقی داشته باشد، نیاز است که مجموعه‌ای از معیارهای سخت گیرانه پزشکی رعایت شوند. این شرایط عمدتا حول کنترل و مدیریت دیابت و قند خون و سلامت چشم می چرخند.
کنترل قند خون و HbA1c
مهم نیست که فرد، مبتلا به دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ باشد، ملاحظات قبل از عمل و نتایج مورد انتظار برای هر دو گروه یکسان است، به شرط آنکه کنترل دیابت به نحو احسن صورت گرفته باشد.
کنترل بودن دیابت فرد برای مدت طولانی قبل از جراحی، به جراح اطمینان می دهد که وضعیت بینایی فرد، پایدار است و بدن وی آمادگی لازم برای بهبودی را دارد. معیار طلایی برای این کنترل، بررسی سطح HbA1c است. در حالی که هدف کلی A1c معمولاً زیر ۷٪ است، برخی از جراحان برای پذیرش افراد مبتلا به دیابت برای جراحی اصلاح بینایی، معیارهای حتی سخت گیرانه تری را اعمال می کنند.
محدودیت‌های مطلق برای جراحی لیزر:
دیابت یک حالت مزمن است که می تواند سیستم ها و ارگان‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل سلامت چشم در این بیماران باید قبل از هر جراحی به دقت بررسی شود. وجود هر یک از شرایط زیر، یک منع جدی برای جراحی لیزر است:
- رتینوپاتی دیابتی فعال یا پیشرفته: وجود آسیب به شبکیه که نشان دهنده وضعیت عروقی نامناسب است.
- آب مروارید: در صورت وجود آب مروارید، ابتدا باید به درمان آن پرداخت.
- گلوکوم پیشرفته: مدیریت فشار چشم باید قبل از عمل لیزر انجام شود.
خطرات لیزر چشم برای افراد مبتلا به دیابت:
با وجود رعایت دقیق شرایط غربالگری، افراد مبتلا به دیابت همچنان با چالش هایی در فرآیند بهبودی پس از جراحی لیزر مواجه هستند. این چالش ها، هسته اصلی خطرات لیزر چشم برای افراد مبتلا به دیابت را تشکیل می دهند.
کند بودن ترمیم زخم در افراد مبتلا به دیابت
یکی از مهم ترین نگرانی ها، تأخیر در بهبود زخم قرنیه است. دیابت کنترل نشده توانایی طبیعی بدن برای پاسخ ایمنی و ترمیم بافت ها را مختل می کند. دیابت و قند خون کنترل نشده باعث می شود که ترمیم زخم های جراحی در قرنیه، نسبت به افراد سالم طولانی تر شود.
برای افراد مبتلا به دیابت، دستیابی به یک بهبودی بدون عارضه، به اندازه دستیابی به یک دید عالی اهمیت دارد.
افزایش خطر ابتلا به عفونت
اختلال در عملکرد سیستم ایمنی در دیابت کنترل نشده، خطر عفونت پس از عمل را، که به طور کلی در جراحی لیزر نادر است، کمی افزایش می دهد. عفونت چشمی یک عارضه بسیار جدی است، به همین دلیل، افراد مبتلا به دیابت باید در دوره پس از عمل، مراقبت های دارویی (مانند استفاده از آنتی بیوتیک ها) و مراجعات مکرر به پزشک را با جدیت بیشتری دنبال کنند.
رتینوپاتی دیابتی و لیزر:
رتینوپاتی دیابتی به عنوان یک عامل تعیین کننده اصلی در غربالگری جراحی لیزر چشم در افراد مبتلا به دیابت، نقشی حیاتی دارد. این وضعیت، که نشان دهنده آسیب به عروق خونی شبکیه است، یک هشدار جدی درباره سلامت کلی عروقی بیمار است.
رتینوپاتی و خطر جراحی: وجود رتینوپاتی دیابتی فعال یا پیشرونده، منع جدی برای انجام جراحیهای اصلاح بینایی محسوب می شود. استرس ناشی از جراحی، التهاب چشم را افزایش می دهد. نگرانی این است که این التهاب می تواند وضعیت عروق شبکیه را که از قبل آسیب پذیر هستند، بدتر کند و یا موجب شروع فرآیندهای مخرب در شبکیه شود.
لیزیک، درمان رتینوپاتی نیست
مهم است که بیمار درک کند که هدف از جراحی لیزر، اصلاح عیوب انکساری چشم و اصلاح بینایی است و این عمل به هیچ وجه نمی تواند رتینوپاتی دیابتی را درمان کند. به طور کلی، اولویت درمانی در افراد مبتلا به دیابت، حفظ سلامت و عملکرد شبکیه است و جراحی های زیبایی مانند لیزر چشم تنها پس از تضمین سلامت شبکیه انجام می شوند.
اگر بیمار نیاز به درمان شبکیه، مانند تزریق یا لیزر، داشته باشد، این اقدامات باید چندین هفته قبل از اقدام برای اصلاح بینایی انجام شود.
برداشتن عینک بعد از لیزر: انتظار واقع بینانه چیست؟
برای فرد مبتلا به دیابت که تمام مراحل غربالگری و جراحی را با موفقیت پشت سر می گذارد، استفاده نکردن از عینک بعد از لیزر یک هدف کاملاً دست‌یافتنی است. اگر دیابت به خوبی مدیریت شود، شانس بهبودی مطلوب و دستیابی به دید مورد نظر، بالا خواهد بود.
دوره تثبیت بینایی
فرد مبتلا به دیابت باید درک کند که فرآیند تثبیت بینایی و بهبودی نهایی او نیازمند صبر و دقت بسیار زیاد در اجرای دستورالعمل های پس از عمل، به ویژه استفاده از قطره های چشمی، برای مدیریت التهاب و جلوگیری از عفونت است.
حفظ موفقیت جراحی
مهم ترین وجه تمایز در موفقیت بلند مدت این جراحی، پایداری نتایج است که مستقیماً با حفظ کنترل دیابت مرتبط است. برای یک فرد مبتلا به دیابت، عمل لیزر چشم به منزله یک پایان نیست، بلکه به معنای یک شروع جدید برای تعهد بیشتر به سلامت است.
اگر فرد پس از جراحی، کنترل قند خون خود را رها کند، نوسانات شدید قند خون دوباره باعث آسیب شده و باعث تورم مجدد عدسی می شود. این تغییر شکل عدسی می‌تواند اثر جراحی لیزر روی قرنیه را خنثی کند و منجر به بازگشت بخشی از عیوب انکساری شود.
در نتیجه، برداشتن عینک در افراد مبتلا به دیابت امکان پذیر است و می‌تواند زندگی آن ها را بهبود بخشد، اما شرط اصلی برای حفظ این موفقیت در بلند مدت، تداوم تعهد به کنترل قند خون است. این امر به افراد مبتلا به دیابت یادآوری می کند که حفظ نتیجه جراحی لیزر چشم در آن‌ها، مستلزم همکاری مستمر با تیم مراقبتی و کنترل قند خون است.
آیا تفاوتی در نوع ابتلا به دیابت و عمل لیزر چشم وجود دارد؟
هم افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و هم نوع ۲ واجد شرایط هستند، اما تنها در صورتی که بیماری شان کاملاً کنترل شده باشد و هیچ گونه عارضه چشمی جدی، مانند رتینوپاتی فعال، نداشته باشند. ملاحظات قبل از عمل و نتایج برای هر دو نوع دیابت یکسان است.
بهترین عدد A1c برای جراحی لیزر چشم چقدر است؟
جراحان به دنبال شواهدی از کنترل عالی و پایدار قند خون هستند. معمولاً سطح مطلوب A1c در افراد مبتلا به دیابت، زیر ۷٪، تعیین می شود.
اگر رتینوپاتی دیابتی داشته باشم، می توانم عمل لیزیک کنم؟
اگر رتینوپاتی فعال یا پیشرفته باشد، خیر؛ این یک منع جدی است زیرا نشان دهنده وضعیت نامناسب عروقی است.
آیا جراحی لیزر باعث بدتر شدن دیابت یا عوارض چشمی میشود؟
خیر، جراحی لیزر، رتینوپاتی را درمان یا بدتر نمیکند. با این حال، اگر قند خون پس از عمل کنترل نشود، بینایی ممکن است مجدداً تغییر کند و خطر عفونت در دوره نقاهت افزایش یابد.
آیا می توانم مطمئن باشم که بعد از عمل دیگر نیازی به عینک نخواهم داشت؟
موفقیت عمل و برداشتن عینک بعد از لیزر کاملاً به حفظ مناسب کنترل قند خون شما پس از جراحی بستگی دارد.
