دیابت اختلالی‌ست که در صورت ابتلا به آن بدن توانایی تولید انسولین را از دست می‌دهد یا نمی‌تواند به صورت موثر و کاربردی از انسولینی که در بدن تولید شده استفاده کند. این جریان موجب می‌شود سطح گلوکز خون بیش از حد طبیعی افزایش پیدا کند و افراد مبتلا به دیابت علائم و عوارض متعددی را تجربه کنند.
اگرچه مدیریت صحیح قند و حفظ آن در محدوده طبیعی می‌تواند علائم و عوارض مرتبط با دیابت را به حداقل برساند و ما را در مسیر بهبود سطح سلامت روحی و جسمی قرار بدهد اما لازم است که دیابت را بشناسیم، با تکیه بر ابزارهای توصیه شده مانند دستگاه قند خون آن را کنترل کنیم و در عین حال از علائم و عوارض احتمالی که ممکن است برایمان اتفاق بیفتد آگاه باشیم.
از شایع‌ترین علائم کوتاه‌مدت قند خون بالا می‌توان به گرسنگی یا تشنگی مزمن و تکرر ادرار اشاره کرد. پژوهشها حاکی از این هستند که این علائم می‌توانند به صورت مستقیم بر روی کیفیت خواب ما تأثیر بگذارند و فرآیند استراحت ما را دستخوش تغییر کنند.
آیا دیابت می‌تواند چرخه خواب ما را تحت تأثیر قرار بدهد؟
متخصصان در سال 2012 تحقیقاتی را پیرامون اختلال‌های خواب و دیابت آغاز کردند و این موضوع را به صورت دقیق مورد بررسی قرار دادند. اختلال‌هایی مانند دشواری در به خواب رفتن، دشواری در بیدار ماندن یا خواب بیش از حد از موضوعاتی بود که طی این تحقیقات به آن پرداخته شد. در جریان این پژوهشها مشخص شد که ارتباط مستقیمی بین دیابت و اختلال خواب در افراد مبتلا به دیابت وجود دارد.
از مهم‌ترین علائمی که افراد مبتلا به اختلال خواب با آن رو به رو هستند می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- یکی از عوارض شایعی که با افزایش سطح قند تجربه می‌کنیم تکرر ادرار است. این مسأله به صورت طبیعی کیفیت و عمق خواب را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث می‌شود در طول زمان استراحت بارها به سرویس بهداشتی مراجعه کنیم.
- تشنگی از علائم دیگری‌ست که با افزایش قند خون آن را تجربه می‌کنیم. ممکن است در طول شب بارها برای نوشیدن آب از خواب بیدار بشویم.
- افت قند خون در خواب با علائمی مانند سرگیجه، لرزش و تعریق همراه است. این علائم می‌توانند به صورت مستقیم خواب و استراحت را تحت تأثیر قرار بدهند و ما را بدخواب کنند.
آیا می‌توان اختلال خواب را به دیابت ربط داد؟
یکی از مواردی که در اغلب افراد مبتلا به دیابت دیده می‌شود، بی قراری حین خواب است. غلت زدن یا چرخیدن در رختخواب از مواردی‌ست که ما مبتلایان به دیابت به صورت مداوم آن را تجربه می‌کنیم و به خوبی با آن آشنا هستیم. اگرچه بی‌قراری‌های حین خواب به عنوان علائم و عوارض ابتلا به دیابت شناخته می‌شوند اما لازم است برای پیشگیری از بیماری‌های دیگر آنها را جدی بگیریم و با پزشک در مورد آنها صحبت کنیم.
شایع‌ترین اختلات خواب برای افراد مبتلا به دیابت کدام است؟
آپنه خواب (اختلال تنفسی در خواب)
آپنه یا اختلال تنفسی در خواب از شایع‌ترین مواردی‌ست که ممکن است با آن رو به رو بشویم. این اختلال زمانی اتفاق می‌افتد که تنفس ما در طول خواب به صورت مستمر قطع و وصل می‌شود. هشتاد و شش درصد از افرادی که در تحقیقات صورت گرفته در سال 2009 شرکت کردند، علاوه بر دیابت به آپنه خواب نیز مبتلا بودند، شاید جالب باشد بدانید که پنجاه و پنج درصد از این افراد به درمان جدی نیاز داشتند.
آپنه خواب در بین افراد مبتلا به دیابت نوع 2 شایع‌تر است، چراکه این گروه از مبتلایان به دیابت اغلب اضافه وزن دارند و همین مسأله موجب انسداد مجاری تنفسی آنها می‌شود و نفس کشیدن را برایشان دشوار می‌کند.
اگر اضافه وزن دارید، در طول روز به صورت مداوم احساس خستگی را تجربه می‌کنید یا جزو افرادی هستید که در خواب خروپف می‌کنید، احتمال ابتلا به آپنه خواب بیش از سایرین شما را تهدید می‌کند. از دیگر مواردی که ابتلا به این اختلال را تشدید می‌کند می‌توان به ریشه‌های ژنتیکی و خانوادگی اشاره کرد.
در این بین مدیریت وزن یکی از راهکارهایی‌ست که به درمان این اختلال یا پیشگیری از آن کمک می‌کند. از سوی دیگر می‌توانید در طول خواب از ماسک‌های مخصوصی استفاده کنید که با افزایش فشار هوا به راحت‌تر شدن تنفس شما کمک می‌کنند.
در صورتیکه به دیابت نوع یک یا دیابت نوع دو مبتلا هستید سطح قند خود را به طور منظم با دستگاه تست قند خون پایش کنید و با مدیریت سطح قندتان احتمال بروز این عارضه را کاهش بدهید.
سندرم پای بیقرار (RLS)
اگر عادت دارید در طول خواب پاهایتان را به صورت مداوم تکان بدهید احتمالاً به سندرم پای بیقرار مبتلا هستید. این سندرم در خواب‌های بعد از ظهر بیشتر ظاهر می‌شود و می‌توان به سادگی آن را تشخیص داد. اگرچه که کمبود آهن به عنوان یکی از دلایل بروز سندرم پای بی قرار شناخته می‌شود اما دلایل دیگری نیز برای ابتلا به آن شناسایی شده است.
مهم‌ترین عوامل ریسک این اختلال را بشناسیم:
- سطوح بالای قند خون
- اختلالات عملکردی کلیه
- اختلالات عملکردی تیروئید
اگر علائم سندرم پای بی قرار را در خودتان تشخیص داده‌اید و فکر می‌کنید ممکن است به این اختلال مبتلا باشید حتماً به پزشک مراجعه کنید و اگر جزو آن دسته افرادی هستید که سندرم پای بی قرار دارند، مبتلا به کم خونی‌اند یا در گذشته سابقه ابتلا به کم خونی در آنها وجود داشته مراجعه به پزشک را در اولویت قرار دهید.
به خاطر داشته باشید که استفاده از دخانیات علائم و عوارض سندرم پای بی قرار را تشدید می‌کند و ترک سیگار از راهکارهایی‌ست که به مبتلایان به این اختلال توصیه می‌شود.
بی‌خوابی
تشخیص بی‌خوابی مزمن به نسبت دیگر اختلال‌ها ساده است. اگر به خواب رفتن برایتان مشکل است و اغلب مواقع در رختخواب بیدار می‌مانید، احتمال اینکه به بی‌خوابی دچار شده باشید بالاست. احتمال ابتلا به این اختلال در افرادی که سطح قند خون بالایی دارند و در طول روز در معرض اضطراب و استرس هستند بیش از سایرین است.
برای اینکه بتوانید دلیل بی‌خوابی‌هایتان را ریشه‌یابی کنید کافی‌ست که اتفاقاتی که در طول روز تجربه کرده‌اید را مرور کنید. فعالیت در فضاهای کاری پر چالش یا مشکلات خانوادگی از مهم‌ترین عوامل بی‌خوابی‌های شبانه هست.
مراجعه به یک پزشک متخصص و استفاده از راهکارهایی که برای درمان بی‌خوابی تجویز می‌کند می‌تواند به تنظیم خواب کمک کرده و آرامش از دست رفته را برگرداند.
کمبود خواب چگونه وضعیت دیابت را تحت الشعاع قرار می‌دهد؟
متخصصان معتقدند که کمبود خواب به صورت مستقیم بر روی تعادل هورمون‌های بدن تأثیر می‌گذارد. در نتیجه عدم هماهنگی این هورمون‌ها چرخه مصرف مواد غذایی و مدیریت وزن با اختلال جدی مواجه می‌شود. این اختلال افراد مبتلا به دیابت را بیش از سایرین تحت تأثیر قرار می‌دهد و سلامتی آنها را تهدید می‌کند.
ما به صورت طبیعی کمبود خواب را با مصرف بیش از حد خوراکی‌ها جبران می‌کنیم، چراکه قصد داریم با دریافت کالری بیشتر انرژی مورد نیاز بدنمان را در طول روز تأمین کنیم. این جریان سطح قند خون ما را افزایش داده و فرآیند خواب را بیش از پیش با مشکل مواجه می‌کند.
چاقی و اضافه وزن از دیگر عوارضی‌ست که در نتیجه بی‌خوابی به آن دچار خواهیم شد. این اضافه وزن موجب بالا رفتن احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 خواهد شد و مدیریت قند را برایمان دشوار خواهد کرد. به همین خاطر لازم است که سطح قند خونمان را با دستگاه قند خون دیجیتال اندازه گیری کنیم و تا بتوانیم با پایش سطح قند خون خود و مدیریت سبک زندگی و اصلاح عادات غذایی احتمال ابتلا به دیابت نوع دو را به حداقل برسانیم.
از چه راهکارهایی می‌توان برای بهبود کیفیت خواب استفاده کرد؟
مراجعه به پزشک از اقداماتی‌ست که همواره برای تنظیم فرآیند خواب پیشنهاد می‌شود اما می‌توان با تغییر سبک زندگی و اصلاح برخی عادت‌های روزانه به بهبود کیفیت خواب کمک کرد. به عنوان نمونه:
- عدم استفاده از گوشی تلفن همراه و لوازم الکترونیکی و دیجیتال قبل از خواب
- عدم مصرف نوشیدنی‌های الکلی قبل از خواب
- موکول کردن ورزش‌های سنگین به ساعاتی در طول روز
- عدم مصرف غذاهای پرکالری و نوشیدنی‌های حاوی کافئین قبل از خواب
- تنظیم یک الگوی خواب منظم و پایبندی به آن (ساعت خواب ثابت)
- اطمینان از راحتی رختخواب و اتاق خواب
- اطمینان از دمای مناسب محیط حین خواب
