گرم‌تر شدن هوا در فصل تابستان برای بسیاری از افرادی که با دیابت زندگی می‌کنند چالش‌هایی را به همراه دارد. اگرچه این چالش‌ها به خصوص در سال‌های اخیر که دمای هوا به صورت بی‌سابقه‌ای بالا رفته به اوج خود رسیده، اما می‌توان با رعایت برخی نکات کاربردی، این فصل و گرمایش را به سلامت پشت سر گذاشت.
تحقیقات حاکی از این هستند که آب و هوای گرم و خشک یا گرم و مرطوب می‌تواند مشکلاتی را برای افراد مبتلا به دیابت به وجود بیاورد وسلامت این افراد را تحت تأثیر قرار بدهد و حساسیت بدن را نسبت به دما و رطوبت افزایش بدهد.
از جهت دیگر کاهش آب بدن در شرایط آب و هوایی گرم احتمال گرمازدگی را تشدید می‌کند و همین مسأله کنترل سطح قند خون را برای شخص مبتلا به دیابت کمی دشوار خواهد کرد.
بنابراین لازم است که در فصل تابستان بیش از سایر فصول سال به سطح قند خون توجه کنیم و با مراقبت همه جانبه (اندازه گیری قند با دستگاه قند خون) قندمان را در محدوده سبز نگه داریم. در این بین شناخت علائم و نشانه‌های گرمازدگی می‌تواند به ما کمک کند تا قبل از حاد شدن مشکل آن را شناسایی و برطرف کنیم.
شاید جالب باشد بدانید که افراد مبتلا به دیابت نوع ۱و ۲ بیش از سایرین گرما را احساس می‌کنند و نسبت به دمای بالای هوا واکنش نشان می‌دهند. از مهم‌ترین عوامل این حساسیت می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- عدم مدیریت صحیح قند خون به رگ‌های خونی و اعصاب آسیب رسانده و موجب افزایش حساسیت در غدد تعریق می‌گردد. همین مسأله موجب خواهد شد که بدن قادر نباشد به صورت طبیعی دمای خود را کنترل کند و در نتیجه با کاهش سطح آب بدن و گرمازدگی شدید به دمای بالای هوا واکنش نشان بدهد.
- بدن افراد مبتلا به دیابت بیش از سایرین در معرض عوارض کاهش سطح مایعات قرار دارد. تعریق در گرما به صورت طبیعی موجب کاهش سطح آب بدن می‌شود، کاهش سطح آب بدن افزایش غلظت قند خون را به دنبال خواهد داشت، در نتیجه بدن تلاش می‌کند تا قند مازاد را از طریق ادرار دفع کرده و سطح قند را به محدوده طبیعی نزدیک کند. در این حالت است که با کم آبی ناشی از تکرر ادرار مواجه می‌شویم و بیش از پیش در معرض گرمازدگی و کمبود مایعات قرار می‌گیریم. خوشبختانه نوشیدن مایعات کافی می‌تواند به خوبی از این رخداد جلوگیری کند و بدن را در وضعیت امنی قرار دهد.
- گرما و دمای بالای هوا الگوی واکنش بدن به انسولین را تغییر میدهد. بنابراین ممکن است لازم باشد که بیش از سایر مواقع قند خون خود را با دستگاه گلوکومتر اندازه‌گیری کنیم و با کمک پزشکمان دوز انسولین و رژیم غذایی خود را مجدد تنظیم نمائیم.
علائم و نشانه‌های گرمازدگی را بشناسیم
گرمای هوا علاوه بر خستگی و تشدید احساس بی‌حالی الگوی قند خون افراد مبتلا به دیابت را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. از مهم‌ترین علائم کم آبی بدن می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- خستگی
- کاهش ادرار
- افزایش تشنگی
- سرگیجه یا سبکی سر
- سردرد
- خشکی دهان
- خشکی چشم
در صورت تشدید کم آبی ممکن است با این نشانه‌ها رو به رو بشویم:
- تشنگی بیش از حد
- افزایش غلظت ادرار و تیره شدن رنگ آن
- فشار خون پائین ؟
- افزایش ضربان قلب
- کاهش سطح تعریق (در موارد حاد)
همان طور که قبل‌تر هم به آن اشاره کردیم، کم آبی بدن می‌تواند موجب افزایش سطح قند خون بشود، در این شرایط بدن تلاش می‌کند قند اضافی موجود در خون را از طریق ادرار از بدن خارج کند، از طرف دیگر تکرر ادرار از عوامل دیگری‌ست که به کم آبی بدن دامن زده و گرمازدگی را تشدید می‌کند.
متابولیسم و سوخت و ساز بدن است. دمای بالای هوا می‌تواند واکنش بدن به انسولین را تغییر بدهد، بنابراین اگر به صورت روزمره و منظم ورزش می‌کنیم و فعالیت بدنی منظم داریم، لازم است دوز انسولین خود را با پزشکمان بررسی کنیم تا از نوسانات شدید احتمالی پیشگیری کنیم.
به میزان رطوبت هوا دقت کنیم
ما مبتلایان به دیابت لازم است علاوه بر گرمای هوا به میزان رطوبت آن نیز دقت کنیم. رطوبت می‌تواند تأثیرگرما و عوارض آن را تشدید کند و بدن ما را بیش از پیش در معرض بی آبی و گرمازدگی قرار بدهد.
زمانیکه رطوبت با دمای هوای بالا (گرم) همرا باشد می‌تواند ما را با چالش‌هایی مواجه کند. آب و هوای گرم و مرطوب روند تبخیر عرق را کندتر خواهد کرد. این مسأله موجب می‌شود تا بدن قادر نباشد دمای خود را متعادل نگه دارد، افزایش سطح قند خون از دیگر عوارضی‌ست که ممکن است در آب و هوای شرجی با آن رو به رو بشویم. پیشنهاد می‌شود قبل از ترک خانه به خصوص در مناطق گرم‌سیری میزان رطوبت دما را بررسی کنیم و خودمان را در معرض گرمازدگی قرار ندهیم.
مدیریت دیابت در آب و هوای گرم و مرطوب
در ادامه به نکاتی کاربردی برای جلوگیری از گرمازدگی و پیشگیری از عوارض آن اشاره خواهیم کرد:
- نوشیدن مداوم مایعات: اجتناب از کم آبی بدن در فصل تابستان یک اصل ضروری برای ماست. مطمئن بشویم که به میزان کافی مایعات مصرف می‌کنیم، به خاطر داشته باشیم که از مایعات سالم و بدون قند استفاده کنیم و همواره به رژیم غذایی خود وفادار بمانیم.
- لباس مناسب فصل بپوشیم: لازم است که لباس خود را با شرایط آب و هوایی تطبیق بدهیم. به طور مثال لباس‌های سبک، گشاد و خنک را برای بیرون از منزل انتخاب کنیم، این لباس‌ها به حفظ تعادل دمای بدن کمک می‌کنند.
- از نوشیدن الکل پرهیز کنیم: الکل خاصیتی ادرار آور دارد، طبیعی‌ست که تکرر ادرار به خصوص در فصل تابستان موجب از دست رفتن آب بدن می‌شود و احتمال گرمازدگی را افزایش میدهد.
- به صورت منظم سطح قند خون خود را بررسی کنیم: با توجه به اینکه عوامل متعددی در شرایط آب و هوایی گرم بر روی سطح قند خون تأثیر می‌گذارند، لازم است به صورت منظم سطح قندمان را با استفاده از دستگاه قند خون مورد ارزیابی قرار بدهیم و با این روش از افزایش یا کاهش سطح قند مطلع شویم. اگر جزو آن دسته افرادی هستیم که به صورت مداوم ورزش می‌کنند قند خون را قبل و بعد از ورزش اندازه‌گیری کنیم و مطمئن بشویم که قند خونمان همواره در محدوده طبیعی است.
- از قرار گرفتن زیر نور مستقیم آفتاب اجتناب کنیم: اگر قصد خروج از منزل را داریم مسیرهای سرپوشیده را انتخاب کنیم چراکه نور خورشید شاخص گرمای بالاتری دارد و می‌تواند علائم گرمازدگی را افزایش بدهد.
- در فضاهای سرپوشیده که سیستم تهویه مناسبی دارند ورزش کنیم: ورزش در فضاهای سرپوشیده و خنک احتمال گرما زدگی را در فصل تابستان تا حد قابل توجهی کاهش میدهد. در این بین اگر تمایل دارید که در فضاهای باز ورزش کنید، ساعات اولیه صبح را برای فعالیت انتخاب نمائید.
- داروهایمان را بشناسیم و از نحوه نگهداری آنها در هوای گرم مطلع باشیم: با توجه به اینکه انسولین به عنوان یک داروی حساس به دما شناخته می‌شود لازم است که آن را در دمای استاندارد نگهداری کنیم. تهیه یک کیف خنک نگهدارنده انسولین به ما کمک می‌کند تا از انسولین خود در برابر گرما محافظت کنیم. کیف انسولین فریو می‌تواند به عنوان یک گزینه ایده‌آل برای نگهداری انسولین خارج از منزل مورد استفاده قرار بگیرد و خیال شما را از بابت سلامت انسولین مصرفی‌تان راحت کند.
به یاد داشته باشیم که اگر به دیابت نوع 1 مبتلا هستیم و از انسولین استفاده می‌کنیم لازم است که آزمایش کتون ادرار را به صورت دوره‌ای انجام بدهیم، این آزمایش به ما کمک می‌کند تا به موقع از افزایش کتون ادرار و اختلال کتواسیدوز دیابتی مطلع بشویم و بتوانیم قبل از حاد شدن این مشکل آن را درمان کنیم. از جهت دیگر حواسمان به عدد قند خونمان باشد و به صورت مداوم آن را تحت نظر داشته باشیم تا در صورت گرمازدگی از نوسانات شدید قند جلوگیری کنیم و بتوانیم یک تابستان لذت بخش و آرام را پشت سر بگذاریم.
