دیابت یکی از شایع ترین بیماری های متابولیک بدن می باشد و انواع مختلفی دارد. شایع ترین انواع دیابت شامل دیابت نوع یک، دیابت نوع دو و دیابت بارداری می باشند. اگر چه بیماری دیابت به طور کلی به معنای افزایش قند خون می‌باشد، اما انواع مختلف دیابت تفاوت های زیادی با هم دارند. در ادامه بیشتر با انواع دیابت آشنا خواهیم شد.
دیابت نوع یک در رده‌ی بیماری‌های خود ایمن قرار می‌گیرد و علاِم بیماری عموما به صورت ناگهانی در فرد تظاهر پیدا می کند. این بیماری می‌تواند ریشه ژنتیکی داشته باشد و یا به دلایل ناشناخته اتفاق بیفتد. دیابت نوع دو بر خلاف دیابت نوع یکمعمولا ناگهانی رخ نمی دهد و می تواند با گذشت زمان در بدن پیشرفت کرده و سلامت فرد را تحت تأثیر قرار دهد. دیابت نوع دو اغلب به دلیل سبک زندگی ناسالم، تغذیه نامناسب، افزایش وزن، بی تحرکی و سایر عادات ناسالم اتفاق می‌افتد.
دیابت نوع یک و نوع دو علی رغم شباهت اسمی ای که دارند دارای تعاریف متفاوتی هستند و عوامل گوناگونی موجب بروز آن ها می‌شوند. تفاوت اصلی بین دیابت نوع یک و نوع دو در این است که در دیابت نوع یک با یک واکنش خود ایمن در بدن مواجه هستیم که اغلب در سنین پائین تشخیص داده می‌شود. دیابت نوع یک به طور معمول در کودکی و نوجوانی بروز می‌کند اما این احتمال وجود دارد که در سنین بالاتر نیز فرد را مبتلا کند. در حالی که دیابت نوع دو ممکن است در طول سال ها مراحل پیشرفت خود را در بدن طیکند و به همین دلیل است که اغلب در افراد بالغ رخ می دهد.
عوامل بروز دیابت نوع یک
در حالت طبیعی، سیستم ایمنی بدن سرکوب عوامل خارجی از قبیل باکتری‌ها و ویروس‌های مضر را بر عهده دارد. متخصصین حوزه دیابت معتقدند که دیابت نوع یک ناشی از یک واکنش خودایمنی است که در بدن فرد اتفاق می‌افتد. سیستم ایمنی افراد مبتلا به دیابت نوع یک، سلول‌های سالم بدن را به عنوان یک عامل خارجی تشخیص می‌دهند و در نتیجه به آن ها حمله کرده و از بین می برند.
سیستم ایمنی افراد مبتلا به دیابت به سلول‌های تولید کننده انسولین که در لوزالمعده قرار گرفته‌اند حمله کرده و این سلول‌ها را از بین می‌برند. در نتیجه بدن فرد برای همیشه قابلیت تولید انسولین را از دست می‌دهد.
هنوز پاسخ مشخصی برای این سوال در دست نیست که چرا برخی اوقات سیستم ایمنی به سلول‌های سالم و خودی حمله می‌کند. این مسأله می‌تواند به عوامل ژنتیکی یا محیطی مرتبط باشد.
عوامل بروز دیابت نوع دو
مقاومت به انسولین مسئله ای است که افراد مبتلا به دیابت نوع دو با آن مواجه هستند. اگرچه بدن افراد مبتلا به دیابت نوع دو انسولین را تولید می‌کند اما قادر نیست به صورت اثرگذار و کاربردی از انسولین تولید شده بهره‌مند شود.
پژوهشگران عقیده دارند عوامل کلیدی مانند سبک زندگی سالم، تحرک، فعالیت بدنی منظم و وزن متناسب به پیشگیری از این بیماری کمک خواهد کرد. در این بین دلایل ژنتیکی، محیطی و … نیز می‌توانند در ابتلا به دیابت نوع دو اثرگذار باشند. زمانی که شما به دیابت نوع دو مبتلا می‌شوید، لوزالمعده تلاش می‌کند با تولید انسولین بیشتر این اختلال را جبران کند. اما این در حالی‌ست که بدن شما قادر نیست به صورت اثرگذار از انسولین تولید شده استفاده کند و همین مسأله موجب تجمع گلوکز یا قند در خون شما خواهد شد.
دیابت چگونه عملکرد بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
دیابت نوع یک و نوع دو در دسته بیماری‌های مزمن قرار می گیرند و با ایجاد اختلال در مدیریت سطح قند خون روی عملکرد بدن تأثیر می‌گذارند. همانگونه که می‌دانید قند یا گلوکز انرژی مورد نیاز سلول‌ها را تأمین می‌کند. این انرژی برای ورود به سلول‌ها به یک کلید نیاز دارد و آن کلید انسولین است.
افراد مبتلا به دیابت نوع یک از انسولین بی بهره هستند و بدن این افراد قادر به تولید این ماده نیست. از طرفی بدن افراد مبتلا به دیابت نوع دو آن‌طور که باید و شاید به انسولینی که در بدنشان تولید می‌شود، واکنش نشان نمی‌دهد و قادر نیستند از انسولین تولید شده بهره‌مند شوند. بدیهی‌ست که در هر دو نوع دیابت، کلیدی برای ورود انرژی به سلول‌های بدن در دسترس نیست و با افزایش میزان قند موجود در خون مواجه خواهند شد. این جریان در صورت عدم مدیریت صحیح سطح قند ممکن است عوارضی را برای فرد در پی داشته باشد. اما خبر خوب این است که با پیگیری مداوم، کنترل مستمر و توجه به دستورات پزشک می‌توان سطح قند را مدیریت کرد و روال طبیعی زندگی را در پیش گرفت. سنجش مداوم قند خون با تکیه بر دستگاه قند خون یکی از مواردی‌ست که در مسیر مدیریت دیابت به آن نیاز خواهیم داشت.
چه عواملی ریسک ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش می‌دهند؟
- ابتلا به علائم پیش دیابت یا افزایش قند خون
- اضافه وزن یا چاقی
- فعالیت بدنی کمتر از 3 مرتبه در هفته
- ابتلا به دیابت بارداری
- زایمان نوزادی با وزن بیش از 4 کیلوگرم
- ابتلا به دیابت نوع 2 در افراد درجه یک خانواده
- سن بالای 35 سال
- ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
- ابتلا به بیماری هایی مانند فشار خون بالا و یا چربی خون بالا
علائم ابتلا به دیابت
- تکرر ادرار
- احساس تشنگی و میل به نوشیدن آب فراوان
- احساس گرسنگی مزمن
- احساس خستگی مزمن
- تاری دید
- طولانی شدن فرآیند ترمیم زخم‌ها
- خشکی پوست
- ابتلا به عفونت‌های مکرر
افراد مبتلا به دیابت نوع یک و نوع دو ممکن است در برخی شرایط علائم تحریک‌پذیری، تغییر خلق و خو و کاهش غیر طبیعی وزن را نیز تجربه کنند.
از دیگر مواردی که می‌تواند به عنوان علائم ابتلا به دیابت نوع یک و نوع دو به آن اشاره کرد احساس خواب رفتگی در دست و پا است. بنابر پژوهش‌های ارائه شده از سوی انجمن دیابت امریکا سطح متناسب قند خون می تواند از خواب رفتگی و بی حسی دست و پا جلوگیری کند. بنابراین بدیهی‌ست که با نوسانات قند خون شاهد بروز علائمی همچون خواب‌رفتگی دست و پا باشیم. مدیریت بهینه دیابت و اندازه‌گیری سطح قند خون با دستگاه قند خون دیجیتال موجب بهبود این علائم خواهد شد.
